Testen
Bedenkt u zelf eens wanneer u voor het laatst de aardlekschakelaar thuis heeft getest? Dan is de kans waarschijnlijk groot dat dit een hele tijd geleden is. Een aardlekschakelaar is een veiligheidsfunctie in uw eigen woning. Deze functie zorgt ervoor dat bij het optreden van een elektrische fout in een apparaat in huis u zelf niet onder ‘stroom’ komt te staan. Om er zeker van te zijn dat deze functioneert moet deze over het algemeen twee keer per jaar getest worden. Net zoals veiligheidsfuncties in machines getest moeten worden op betrouwbaar en correct functioneren moet de aardlekschakelaar dat ook. Wat is nu het nut van het testen?
Door het ontwerp en gebruik van juiste componenten gaan we er vaak vanuit dat er niets mis kan gaan. Hoe hoger de betrouwbaarheid hoe beter, hoor ik dan. Of maar we hebben twee kanalen dus falen kan niet. Helaas gaat dat niet op. Uiteraard is de kans op falen kleiner, maar we moeten weten dat het systeem op de juiste manier functioneert.
Veiligheidsfuncties moeten nu eenmaal worden getest. We verwachten dat die functies werken op het moment dat we ze nodig hebben, maar doen ze het daadwerkelijk ook?
De aardlekschakelaar is een statisch component en voert geen interne diagnose uit (zoals een veiligheids PLC wel kan). Hierdoor zal het testen van buiten af moeten worden geregeld. Dit wordt gedaan door het bedienen van de testknop op de aardlek. Bij juist functioneren schakelt de aardlek uit en wordt het circuit onderbroken. De aardlek werkt.
Functioneert die niet dan zal die vervangen moeten worden. Functioneert hij wel, dan kunnen we er zeker van zijn dat die op moment dat we het nodig hebben ook echt werkt.
Degradatie
Een component veroudert (degradeert) hierdoor kan de fabrikant niet garanderen dat het component op dezelfde manier blijft reageren als waarvoor het ontworpen is. Dit kan te maken hebben met wisselende omgevingsinvloeden zoals bijvoorbeeld luchtvochtigheid, temperatuur als ook te hoge stromen. Daarvoor is het noodzakelijk om een test uit te voeren op een functie om te beoordelen of de functie hetzelfde reageert als waar die voor ontworpen is.
Intelligente systemen kunnen testen afdwingen, een veiligheidsPLC test ‘dynamisch’ bij elke schakeling van bijvoorbeeld een deur of alle componenten op verwachte (juiste) manier reageren. Neemt het systeem waar dat alles op de vooraf verwachte manier reageert dan is de test geslaagd. Op het moment dat er een fout optreedt, er valt een van de ingangssignalen van de deur niet af dan zal het systeem naar een vooraf gedefinieerde toestand gaan. Veelal betekent dit het blokkeren van de volgende stap. De veiligheidsfunctie vervult zijn taak.
Functietest
Als de deur regelmatig wordt geopend en gesloten, bijvoorbeeld meerdere malen per uur hoeven we niet ook nog een handmatige test uit te voeren. In dit geval net zoals met de aardlek het bewust openen van de deur en controleren of de functie wordt vervuld. Wordt echter de deur zeer weinig gebruikt, bijvoorbeeld 1x per jaar dan moet wel handmatig de test initiëren. Het gedrag van de functie wordt hierbij wel bewaakt door het systeem. Het niet detecteren van de fout zou hierbij fataal kunnen zijn.
Testen van systemen
Het testen van een systeem zoals een veiligheidsschakelaar is afhankelijk van een tweetal voorwaarden:
- Voorwaarden van de fabrikant;
- Voorwaarden die door het ontwerp aan de applicatie worden gesteld;
De fabrikant kan in zijn productspecificaties aangegeven welke test interval er aanbevolen wordt. Zie bijvoorbeeld de STA-TWIN van Euchner. Dit is een elektromechanische schakelaar. Door middel van een lip die verbonden is met een deur worden de contacten mechanisch gedwongen geschakeld. In de instructies wordt aangegeven waar met de inspectie opgelet moet worden. Deze instructie verwijst voor het testen naar de ISO 14119:2013.
De ontwerper van de applicatie bepaald uiteindelijk hoe vaak er getest moet worden op basis van de betrouwbaarheid. Als het systeem de testen niet automatisch kan afdwingen dienen er handmatige testen voorgeschreven worden.
Back-up
Op deze manier kunnen ook back-up systemen worden gecontroleerd. Als een UPS noodzakelijk is om systemen levend te houden moet wel worden gecontroleerd of het laadniveau van de batterij afdoende blijft en als de voeding wegvalt de UPS daadwerkelijk de functie overneemt. Afhankelijk van het systeem dient er een voorkeur voor een test beschreven en uitgevoerd te worden.
Had met testen het falen van het 112-systeem kunnen worden voorkomen?
Dan nog even over die aardlek, (wat ik zelf een handig hulpmiddel vind) is om elke keer bij het verzetten van de klok, de aardlekschakelaars in huis gelijk te testen.
Deze column is compacte vorm verschenen in ‘De Constructeur, oktober 2019’
Gewijzigd op: 3 november 2019
Bron:
- Hoe kan ik mijn aardlekschakelaar testen en is dit verplicht?Meterkastcheck.nl;
- Foto: Test uw aardlekschakelaar; ABB.com
- ISO 14119:2013: Safety of machinery – Interlocking devices associated with guards – Principles for design and selection