Normen: A, B, C – Verschillende typen

Leestijd: 6 minuten, 29-09-2022

A, B, C….. Opeenvolgend, de structuur waarin normen worden ontworpen en geschreven kent een belangrijke basis. Deze basis is bestaat uit een drietal normen. De A, B en C structuur.

De structuur van normen is vastgesteld in de ISO 12100 (en werd verder vertaald wat betreft inhoud in de EN 414, echter niet meer van toepassing). Vaak wordt er gesproken over de normenpiramide. Simpelweg omdat de er maar één A norm is, een groter deel B- normen en het overgrote deel uit C-normen bestaat.

In de normen die uitgebracht zijn onder het ISO word vaak in de ’introductie’ het type norm aangegeven.

Hiërarchie

De b-normen geven in sommige normen concrete eisen aan bijvoorbeeld afschermingen (ISO 13857). Deze norm geeft aan dat een opening ’vingerveilig’ is wanneer de opening kleiner / gelijk is aan 4 mm. De EN 619 (de norm voor inrichting van transporteurs), geeft aan dat een opening vingerveilig is bij een afstand die kleiner of gelijk is aan 5 mm. Wanneer een c-normen andere eisen stelt dan gegeven in een b-norm, geld dat voor die specifieke situatie de c-norm leidend is.

Structuur

De A, B en C-normen zijn als volgt in te delen;

A-norm: de basis

Er bestaat één a-norm, namelijk de ISO 12100:2010. (Veiligheid van machines – Basisbegrippen voor ontwerp – Risicobeoordeling en risicoreductie).

De ISO 12100 is een bijzondere norm die geharmoniseerd is onder de Machinerichtlijn. deze norm bestaat uit een tweetal belangrijke onderdelen:

1. Risicobeoordeling
2. Risicobeperking

De ISO 12100 is de basisnorm voor een veilig ontwerp van een machine. De norm bestaat uit het uitvoeren van de risicobeoordeling (1) en het bepalen van de basismaatregelen die zorgen voor risico reductie (2). De basismaatregelen die in deze norm worden beschreven zijn als het ware een vertaling van de essentiële veiligheids- en gezondheidseisen van de Machinerichtlijn (de bijlage I eisen).Het is wel belangrijk om te weten dat de vertaling van deze eisen in basis een vertaling vormt en dat de B, C normen deze eisen verder kunnen specificeren.

Deze norm hoort thuis in de gereedschapskist van elke machinebouwer of diegene die aanpassingen doet aan bestaande machines / arbeidsmiddelen.

B-Normen

De B-normen vormen een grote belangrijke groep. deze normen kunnen in principe van toepassing zijn op elke machine. Dit maakt deze normen universeel toepasbaar, mits uiteraard de scope passend is. (Dat geld voor elke norm). Door de opdeling in de type B1, B2: gevaarsaspecten en veiligheidsvoorzieningen zijn veel normen uit deze categorie van belang voor het ontwerpen en beveiligen van een machine.
Het gebruik van B1 en B2 normen loopt een beetje door elkaar heen, dat wat het in sommige gevallen mogelijk ondoorzichtig maakt. Uiteindelijk gaat het erom of het een ‘B’ norm is.

Het is ook goed om te weten dat op sommige onderwerpen meerdere normen van toepassing kunnen zijn, of dat er meer informatie beschikbaar is door meerdere normen heen. Zo wordt het onderwerp noodstop in meerdere normen behandeld. Waarbij de basis is vastgelegd in de ISO 13850 (B2-norm).

Een aantal interessante B-2 normen zijn:

Aspect:	Norm:	Omschrijving:
Beknelling	ISO 13854	Minimumafstand ter voorkoming van het bekneld raken van menselijke lichaamsdelen
Onverwacht starten	ISO 14118	Voorkoming van onbedoeld starten
Elektrische veiligheid	IEC 60204-1	Elektrische uitrusting van machines – deel 1: algemene eisen
Veiligheidsafstanden afschermingen	ISO 13857	Veiligheidsafstanden ter voorkoming van het bereiken van gevaarlijke zones door bovenste en onderste ledematen

Een aantal interessante normen zijn:

Aspect:	Norm:	Omschrijving:
Noodstop	ISO 13850	Noodstopfunctie – Ontwerpbeginselen
Veiligheidsafstanden (elektrische beveiligingsmiddelen)	ISO 13855	Positionering van beveiligingsinrichtingen in verband met de naderingssnelheden van delen van het menselijk lichaam
Tweehandenbediening	ISO 13851	Tweehandenbediening – Functionele aspecten en ontwerpprincipes
Veiligheidsschakelaars	ISO 14119	Blokkeerinrichtingen gekoppeld aan afschermingen – Grondbeginselen voor het ontwerp en de keuze
Afschermingen	ISO 14120	Afschermingen – Algemene eisen voor het ontwerp en de constructie van vaste en beweegbare afschermingen
Veiligheidssysteem, Performance Level	ISO 13849-1	Veiligheidsgerelateerde delen van besturingssystemen – Deel 1: Algemene beginselen voor het ontwerp

C-Normen

De categorie c-normen vormen de grootste groep aan normen. Deze normen zijn van belang bij het ontwerpen van nieuwe machines maar ook bij het verbeteren van de veiligheid van bestaande machines. De normen geven richting aan de specifieke gevaren die bij een bepaald type machine op kunnen treden en geven daar ook de op dat moment passende stand der techniek maatregelen bij. De maatregelen die daarmee invulling geven aan de essentiële veiligheids- en gezondheidseisen vanuit de Machinerichtlijn. Zoek altijd of er c-normen van een bepaalde machine aanwezig zijn, deze geven een goed houvast bij het treffen van reducerende maatregelen.

Groep:	Norm:	Omschrijving:
Robots	ISO 10218-1	Robots en robot apparatuur – Veiligheidseisen – Deel 1: Industriële robots
Verpakkingsmachines	EN 415	Veiligheid van verpakkingsmachines Dit betreft een serie van normen, waaronder: 4: Palletizers / depalletizers 8: Omsnoeringmachines
Transportsystemen (vaste goederen)	EN 619	Veiligheidseisen voor inrichtingen voor mechanische behandeling van transporteenheden
AGV’s	ISO 3691-4	Gemotoriseerde transportwerktuigen – Veiligheidseisen en verificatie – Deel 4: Bestuurderloze transportwerktuigen en hun systemen
Heftafels	EN 1570	Veiligheidseisen voor heftafels – Deel 1: Heftafels die maximaal twee vaste stopplaatsen bedienen Deel 2: Heftafels die meer dan 2 vaste stopplaatsen van een gebouw bedienen, voor het heffen van goederen met een hefsnelheid van niet meer dan 0,15 m/s

Bron:

• EN 414:2014: Safety of machinery — Rules for the drafting and presentation of safety standards 
• ISO 12100:2010; Veiligheid van machines – Algemene ontwerpbeginselen – Risicobeoordeling en risicoreductie
• Normenlijst