Levendige risico’s zorgen voor leven

19 november 2018 (update) | Risico’s ontstaan niet zomaar. Wij als mensen creëren ze vaak zelf. Dan spreek ik niet over dat we alle gevaren zelf introduceren maar we zorgen er zelf voor dat de gevaren een mogelijk risico worden. Zo geld dat ook in het vakgebied van de veiligheidskundige; een risico gaat pas ‘leven’ als er een scenario aan wordt gekoppeld.

Scenario

Vaak horen veiligheidskundigen dat scenario’s  die bedacht worden, te ver zouden gaan. ‘Dat gebeurt bij ons niet’, of ‘mensen kunnen toch dat niet zo doen!’ wordt vaak geroepen. Toen eind september een elektrische bolderwagen onder een trein terecht kwam werd waarschijnlijk een van de meest ondenkbare scenario’s toch werkelijkheid. Met de meest verschrikkelijke gevolgen. Heel Nederland leeft mee. De toedracht is nog niet duidelijk, maar als iemand dit scenario zou schetsen zou er best wel eens gezegd kunnen worden; ’dat is ver gezocht.’ Zo is er misschien ook wel gedacht over het omvallen van een kraan bij het inhijsen van een brugdek.

Fantasie

Risico’s maken we zelf (voor een deel natuurlijk) maar om dat voor te zijn is het belangrijk om een levendige fantasie te hebben. Om van gevaar naar risico te kunnen gaan is het belangrijk om buiten de kaders te denken van kans en effect. Uiteraard moet er een gewicht aan gekoppeld worden, maar het is veel belangrijker om een goed scenario te schetsen. Immers een gevaar wordt pas een risico op het moment dat we er als mensen in de buurt komen en iets gaan doen. (Gedacht vanuit risicobeoperking; haal een persoon weg uit de gevaarlijke situatie en het risico is er niet meer. De blootstelling is naar 0 teruggebracht).

Essentie

Wat maakt nu een goede risico-omschrijving (scenario)? Een goed scenario omschrijft;

De gevaarlijke situatie die ontstaat waardoor een persoon in een gevaarlijke gebeurtenis terecht komt, wat er vervolgens met die persoon gebeurt onder welke omstandigheden.

Waar het op neer komt is dat je rekening moet houden met de 4 W’s.
Wie, wat, wanneer, waarom. Wie (de bediener) doet wat (wat is de handeling) wanneer doet hij dat en waarom moet hij die handeling verrichten. Als dat slim omschreven wordt volgt de gevaarlijke situatie er vanzelf uit.
Als deze parameters in een scenario zijn meegenomen ontstaat er een rijker beeld wat ’ingebeeld’ kan worden en maken we de risico’s inzichtelijk. Een inzichtelijk risico geeft stof tot nadenken en opent de discussie.

Multidisciplinair

Samenwerken, samen met een multidisciplinair team van veiligheidskundige, gebruiker, onderhoudstechnici en engineers worden vaak de beste inzichten gedeeld en mogelijke risico’s beschreven. Samen zoeken naar het best mogelijke scenario, leidt uiteindelijk ook tot de best werkbare en veilige oplossing. Uiteindelijk zijn de risico’s en oplossingen van een team en horen niet thuis bij een enkel persoon.

Bron:

• NEN-EN-ISO 12100: 2010; Veiligheid van machines – Basisbegrippen voor ontwerp – Risicobeoordeling en risicoreductie
• NPR-ISO/TR 14121-2:2012; Veiligheid van machines – Risicobeoordeling – Deel 2: Praktische gids en voorbeelden van methoden