Arbeidsongevallen 2020

De monitor arbeidsongevallen en klachten arbeidsomstandigheden laat zien dat een groot deel van de ongevallen in het werk nog steeds gebeuren met machines. Daarvan is contact met ‘bewegende delen van machines’ een grote bron van letsel. Dit leidde tot amputaties vingers en handen.

Leestijd: 5 minuten | 30 juli 2021

Statistieken

In de monitor verschenen in juli 2021 zijn de statistieken opgenomen van de periode 2020 in Nederland met betrekking tot arbeidsongevallen op het werk. Het jaar 2020 laat een daling in het aantal meldingen van ongevallen zien, als direct gevolg van de corona-pandemie. In 2020 kwamen 54 mensen om het leven als gevolg van letsel tijdens arbeid. (Helaas blijft het aantal mensen dat overlijdt rond dit aantal steken en reduceert dat niet verder in de loop van de tijd).

De statestieken laten zien dat de groepen waar het meeste aantal slachtoffers plaatsvinden zijn in de jeugdigen en de categorie 55+.

Machineveiligheid

Machineveiligheid en het werken op hoogte vormen de grootste risico’s die leiden tot het meeste letsel. Wat opvalt is dat een groot deel (39%) van de ongevallen die plaatsvinden, nog steeds geen beschikking hebben over een risico beoordeling (of RI&E). In de figuur (4-2) oordeelde de inspecteur dat waar een RI&E uitgevoerd is dat de maatregelen veel vaker voldoende waren. Een RI&E lijkt daarmee een goede voorwaarde om maatregelen te kunnen nemen.

Bronmaatregelen

De maatregelen die genomen worden door de bedrijven zijn door de inspectie onderzocht en verzameld in Arbo in Bedrijf (AiB, jaartal 2016). Dit zijn onderzoeken die door inspecteurs in eerdere jaren zijn gedaan, waarvan informatie nu ook wordt meegenomen in deze monitor. Deze verzameling aan maatregelen is in figuur 4-2 aangegeven. Opvallend aan deze maatregelen is dat de ‘bronmaatregelen‘ een groot percentage bevatten. Wat natuurlijk vanuit de strategie om risico’s te reduceren de belangrijkste maatregel is.

Machineongevallen

Er zijn veel ongevallen gemeld bij de inspectie (311). Veelal is dit contact met bewegende delen (252). Hierbij is er vaak sprake van blijvend letsel (amputatie van vingers en handen, 80% van de ongevallen). De industrie vormt hier de grootste ‘bron’ van ongevallen in.

Enkele feiten:

• 51%: Trad op tijdens bediening van de machine: Onderverdeeld in:
• Invoeren / gebruiken
• Goed leggen van een product
• Afstellen van de machine
• 40%: Trad op gedurende schoonmaak of onderhoud
• De machine stond in de meeste gevallen nog ‘standby’ (echter dacht 1 op de 5 slachtoffers dat de machine volledig offline was

Voorkomen

Bij ongevallen met bewegende delen is er gekeken naar de de afscherming en de bijdrage aan het ongeval (zie figuur 4-10). Hieruit volgt dat de afscherming een grote invloed heeft op het bereiken van bewegende delen.

Hieruit volgt dat de afscherming niet voldoen aan de eisen die eraan gesteld worden, als openingen waar toch bij ledematen gekomen kan worden, het niet goed afgesteld zijn van afschermingen of het zelfs geheel ontbreken van afschermingen.

De Arbowet verplicht werkgevers om arbeidsongevallen direct te melden bij de Inspectie SZW wanneer sprake is van een dodelijke afloop, ziekenhuisopname (niet poliklinisch) of wanneer blijvend letsel wordt verwacht (artikel 9, eerste lid van de Arbowet). Als later blijkt dat er alsnog sprake is van een ziekenhuis- opname of van blijvend letsel dat in verband kan worden gebracht met het arbeidsongeval, moet de werkgever het betreffende ongeval alsnog melden.

Monitor Arbeidsongevallen 2020; hoofdstuk 2 Ongevalsmeldingen

Casus Verstopping

In de monitor staat nog een interessante casus die het belang van goede veiligheidsmaatregelen onderstreept, maar ook de noodzaak tot opleiding en instructie van personeel aanduidt. In deze casus dacht een medewerker door het uitschakelen van de ‘computer’ van de lijn de lijn ‘veilig’ te hebben gesteld. Om zo een verstopping weg te nemen.

Verstopping in een machine

Bij een productiebedrijf werken verschillende werknemers met machines. Vaak worden de machines bediend door vaste krachten van het bedrijf, maar er wordt ook gewerkt op detacheringsbasis, afhankelijk van het werk dat gedaan moet worden. Een van de uitzendkrachten was op het moment van het ongeval verantwoordelijk voor de machines van een van de productielijnen.

Op enig moment zag de werknemer dat er geen product meer kwam, waarna hij op zoek ging naar de mogelijke oorzaak hiervan. Al snel bleek dat er sprake was van een verstopping. Een dergelijke storing komt vaker voor. Ongeveer een keer per maand dient dit probleem zich aan. De werknemer wilde het probleem verhelpen en schakelde de computer waarmee de lijn bediend werd uit.

De werknemer dacht dat de lijn nu helemaal was uitgeschakeld. Achteraf bleek de productielijn niet geheel uitgeschakeld en spanningsloos. Toen hij met een schroevendraaier probeerde het product los te krijgen begon deze te draaien en werd een deel van zijn vinger afgesneden. Volgens de werkgever had de werknemer niet mogen beginnen met de werkzaamheden, maar had hij de storing moeten melden. Het wordt uit het onderzoek niet duidelijk in hoeverre deze procedure bekend was bij de werknemer. De werknemer geeft aan dat hij eerder ook een storing heeft opgelost en dat de verantwoordelijke vaak niet in de buurt is en dat ze het dan zelf oplossen. Daarbij geeft de werknemer aan dat ze achterliepen op de productie en dat hij onvoldoende tijd had om zijn werkzaamheden uit te voeren. De werkgever heeft een andere lezing van het verhaal. Volgens hem was de procedure wel helder en was er geen sprake van werkdruk.

In dit ongeval legt de Inspectie een boete op voor het niet uitschakelen of druk- of spanningsloos maken van de machine tijdens onderhoudsreparatie en reinigingswerkzaamheden.

Bron:

• Ministerie SZW; Monitor Arbeidsongevallen 2020; juli 2021
• Alle afbeeldingen op deze pagina zijn afkomstig uit de Monitor Arbeidsongevallen 2020; Ministerie SZW; juli 2021
• Casus: Verstopping in een machine; Monitor Arbeidsongevallen 2020; Ministerie SZW; juli 2021 – paragraaf 4.1.2;
• D-sc.nl; Melden Arbeidsongevallen; 10-2018;